ОҚУШЫЛАР АРАСЫНДА ЗОРЛЫҚ-ЗОМБЫЛЫҚТЫҢ АЛДЫН АЛУ

        Қазіргі қоғамдағы әлеуметтік мәселелердің бірі — балалар мен жасөспірімдер арасындағы зорлық-зомбылық. Бұл құбылыс мектептерде де кездесіп отыр және ол тек физикалық күш көрсету ғана емес, сонымен қатар психологиялық қысым, сөзбен қорлау, әлеуметтік шеттету, кибербуллинг сияқты әртүрлі формада көрініс табады. Мұндай жағдайлар оқушылардың психологиялық ахуалына, оқу үлгеріміне және тұлғалық дамуына кері әсерін тигізеді. Сондықтан мектепте зорлық-зомбылықтың алдын алу — білім беру ұйымдарының негізгі міндеттерінің бірі болып табылады.

        Мақсаты: Оқушылар арасында зорлық-зомбылықтың кез келген түрінің алдын алу, салауатты қарым-қатынас орнату, бір-біріне деген сыйластықты қалыптастыру және қауіпсіз мектеп ортасын құру.

        Міндеттері:

• Оқушыларды зорлық-зомбылықтың түрлері және оның салдары туралы хабардар ету;

• Қарым-қатынастағы мәдениеттілік пен эмпатияны дамыту;

• Қиын жағдайға тап болған оқушыларға қолдау көрсету жолдарын үйрету;

• Мектеп пен ата-аналар арасында тығыз байланыс орнату;

• Тәртіп бұзушылықтың алдын алу және мектеп ішілік ережелерді сақтау.

        Алдын алу жолдары:

• Сынып сағаттары мен тренингтер: “Достық пен сыйластық”, “Мен және менің шекарам”, “Біз біргеміз!” тақырыптарында.

• Құпия жәшіктер немесе онлайн сауалнамалар арқылы оқушылардың анонимді пікірін білу.

• Мектеп психологымен тұрақты жұмыс: жеке және топтық кеңес беру.

• “Бір-бірімізге қамқор болайық” акциялары – жағымды орта қалыптастыруға бағытталған іс-шаралар.

• Ата-аналармен жұмыс: семинарлар, жиналыстар, буклеттер тарату.

• Психологиялық көмек бұрыштарын ашу және оқушылармен анонимді сауалнамалар жүргізу.

       Зорлық-зомбылықтың түрлері және белгілері.

       Мектептегі зорлық-зомбылық әртүрлі сипатта болуы мүмкін:

• Физикалық зорлық-зомбылық — ұрып-соғу, итеру, дене жарақатын салу;

• Психологиялық қысым — қорқыту, қорлау, мазақ ету, елемеу;

• Сөзбен зәбір көрсету — балағаттау, кемсіту, лақап ат қою;

• Кибербуллинг — әлеуметтік желілер мен мессенджерлер арқылы зәбір көрсету;

• Әлеуметтік оқшаулау — белгілі бір оқушыны ортадан тыс қалдыру.

        Бұл әрекеттердің барлығы оқушының эмоционалдық жағдайына кері әсер етеді, өзін-өзі бағалауының төмендеуіне, оқуға деген қызығушылығының жойылуына әкеп соғады.

        Оқушылардың өзара қарым-қатынасын қалыптастыруда ұстаздардың, ата-аналардың, психолог мамандардың және бүкіл қоғамның рөлі орасан зор. Әрбір бала өзін қауіпсіз, бағаланатын және түсінілетін ортада сезінгенде ғана оның тұлғалық дамуы мен білімге деген ынтасы артады. Мектеп тек білім мен тәрбие беретін орын ғана емес, сонымен қатар мейірімділік пен қамқорлықтың мекені болуы тиіс. Зорлық-зомбылықсыз, жылы қарым-қатынас орнаған орта – бақытты балалық шақтың кепілі.

Ельмира ЕШМУРЗАЕВА,

Я.Есенбеков атындағы №59 ЖББМ педагог-психологы.

Жетісай ауданы.