ӘЛЕУМЕТТІК БЕЙІМДЕУ ЖҰМЫСЫМЫЗДЫҢ АРҚАУЫ

      Шартты түрде соттаудың тиімділігі сынақ мерзімін тағайындап түзеуге мүмкіндік береді. Себебі, сотталған тұлғалардың ішінде бұрын қылмыс жасаған тұлғалардың саны басым екені бәрімізге белгілі. Сондықтан, қылмыс жасаған сотталушыларды апарып бас босатандығынан айыра бергеннен ол түзеліп кетуі екіталай. Яғни, тиімділігіне келетін болсақ экономикалық жағынан да шартты түрде соттау мемлекетке тиімді болып табылады.

      Тағы бір атап айтатын жағдай, шартты түрде соттау басқа жаза түрлеріне қарағанда үнемді шара түрі  болып табылады. Шартты түрде соттауды бақылаған кезде мемлекетке ешқандай шығын келмейді. Пробация қызметі сотталушының жазаны қалыпты өтуін тек бақылап қана отырады.  Шартты түрде соттаудың ең негізгі тиімділігі сотталған тұлға ортамен әлеуметтік оң байланысын үзбейді. Яғни, шартты түрде сотталған және бас бостандығынан шектеу жазасына сотталған тұлға бұрынғы жұмысын жалғастыра береді, жазасын өтеу барысында жанұясымен байланысын үзбейді .

          Егер оған бас бостандығын айыру жазасы тағайындалған жағдайда ол жанұясынан бөлінеді, оның балалары әкесіз өседі, бұл жерде әке (немесе ана) мен баланың арасындағы қарымқатынас үзіледі. Бұл екі жаққа да өзінің кері әсерін тигізері сөзсіз. Жетісай аудандық пробация қызметі бөлімшесі бас бостандығынан оқшаулауға байланысты емес жаза түріне сотталғандармен қайта қылмыс жасаудың, қоғамдық тәртіп бұзушылықтың алдын алу, дұрыс өмір бағытын таңдап салауатты жолына түсуіне ықпал жасауда атқарар міндеттері ерекше.

          Жазасын өтеушілердің кейбіреулерінің психологиялық ашу ызаны кек пен қаталдықты, өз тағдырына деген өкініш іздерін байқауға болады. Осы тұста пробацияның ізгелендіру, алдын алу іс-шараларын  жүргізу барысында психолог маманы ретінде көріне білу керек. Өйткені, психологиялық тәлім-тәрбие олардың «Қылмыскер» сақталып қалған ойын бұзуға көп мән береді. Салауатты өмір бағытын таңдауға дайындау барысында сотталғандардың әлеуметтік және әлеуметтік психологиялық-бейімдеу тақырыбында жұмыстар жүргізіп, олармен еліміздегі  әлеуметтік-саяси  мәні бар әңгімелер өткізіп, көзқарастарын өзгертіп, өмірге деген құштарлығын оятып, талпынысын күшейтуі керек.

Ғ.БАЙБАТША,

Жетісай АПҚБ-нің аға инспекторы, әділет  сержанты.