ЖУРНАЛИСТЕРДІ ЖӘБІРЛЕУ…

     Жалпы журналистің жұмысына кедергі жасау, оператордың камерасын сындыру, полиция бөлімшесіне апарып, түсініктеме жаздыру, заңсыз ұстау Қазақстан журналистикасында жиі болатын жағдай. Мұның бәрі де біздің құқық қорғау органдарында журналистпен жұмыс істеу мәдениетінің қалыптаспағанын көрсетеді. Өкінішке қарай, «ұр да жық полицей» біз үшін жаңалық емес.

           Осыдан бір ай бұрын қаладағы «Тұлпар» базарындағы өртті түсіру үшін барған «Астана» телеарнасының меншікті тілшісі Бахрам Талибжанов пен «31 арна» телеарнасының тілшісі Бахрам Абдуллаевқа тәртіп сақшыларының күш қолданғаны, ол бойынша тергеу амалдарының басталғаны белгілі. Міне, осындай келеңсіздік тағы да қайталанды. Қос журналистің және «полицейлердің ертең өзін өлтіріп кететінін күтіп отыра бермей» қарсылығын білдіріп, департаменттің алдына плакат көтеріп келген «КТК» телеарнасының тілшісі Бек Әбиевтің айтуынша, олар сенбі күні Алтынтөбе елді мекеніне тұрғындардың наразылығын түсіру үшін барған. Полицейлер олардан оқиғаны түсірмеуді талап еткен. Тәртіп сақшыларының бірі Бахрам Абдуллаевқа тап беріп, жаңбырдан қорғау үшін камераның үстіне ұстап тұрған қолшатырын сындырып, қолына жеңіл жарақат салады. Полицейлердің сол жерде жүрген «Азаттықтың» тілшісі Диляра Исаны жұлқылап, ұялы телефонын тартып алмақ болғанын, ал Бахрам Абдуллаевқа бір тәртіп сақшысының жақын келіп, «өлтіріп жіберемін» деп қорқытқанын заңдық тұрғыдан былай тұрсын, адамгершілік тұрғыдан ақтауға бола ма? Сонда тәртіп сақшылары елдің қорғаны ма әлде кісі өлтіруші ме? Тәртіп сақшылары осы оқиға кезінде «Отырар» телеарнасының операторын да ұрған.

       Журналист төтенше жағдай болған жерді былай қойғанда от пен оқтың ортасында, соғыс жағдайында жүріп те хабар таратып, ақпарат жинайды. Себебі ол оның кәсіби міндеті.

        Журналистердің жұмысына кедергі келтіруі дұрыс емес. Ал соққыға жығуы тым шектен шыққандық. Журналисті кім көрінген ұрып-соғып кете беретін болса, бұл кәсіпте қандай бедел, қандай қадір-қасиет қалады? Билік журналистің беделі, құқығы елдегі демократияның, сөз бостандығының беделі екендігін ұмытпауы тиіс. «Бұқаралық ақпарат құралдары» туралы заңда жазылған журналистің құқығын былай қойғанда Қылмыстық кодексте «журналистiң заңды кәсіби қызметiне кедергi жасау» деп аталатын (158-бап) бап бар. Бұл бап бойынша журналистің заңды кәсіптік қызметін орындауына кедергі жасаған адам айыппұл салудан 45 тәулікке дейін қамаққа алуға дейін жазаланады. Ал егер бұл әрекет қызмет бабын пайдалана отырып жасалса, 2 жылға дейін бас бостандығынан айырылады. Сондықтан өздерінің құзыреттерін пайдалана отырып журналисті соққыға жыққан, оның заңды кәсібіне кедергі келтірген полицейлердің заң алдында әділ жазалануын талап етеміз.

        Мен өз басым, департаменттің алдына жиналған журналистердің арасына барып, оларды ішке кіргізіп, емін-еркін сөйлескен Шымкент қаласының бас полицейі, генерал Ералы Жұмаханбетовтың қарапайымдылығын жоғары бағалаймын. Алайда осы келеңсіздіктің бір ұшы да басшылыққа барып тірелетін сияқты. Осы кездесуде генералдың талап етуімен өзіндік қауіпсіздік басқармасының тергеушісі 2 наурызда Талибжанов пен Абдуллаевтың арызы бойынша қозғалған қылмыстық іспен таныстырды. Тергеуші «тергеу амалдары жүргізіліп жатыр» дегеннен басқа ештеңе айтқан жоқ. Тіпті бұл іс бойынша күдіктінің бар-жоғын айтудан бас тартты. Шамасы, бір ай бойы бұл бағытта ешқандай да жұмыс жүргізілмеген сияқты. Бұл сонда «қарға қарғаның көзін шұқымайды» дегенді білдіре ме?

         Жәбірленген журналист генералға «өлтіріп жіберемін» деген полицейдің суретін де көрсетті. Сол жерде оның кім екендігі, қазіргі уақытта денсаулығына байланысты демалысқа шығып кеткені белгілі болды. Кейінгі істің де алдыңғысы сияқты бір орыннан жылжымай, ақыр аяғында жылы жабылып қала ма деген күдік басымдау.

          Ералы Жұмаханбетовтің сол жерде соққыға жығылған журналистерден қызметкерлері үшін кешірім сұрап, «осыменен болды ма?» дегенін түсіне алмадым. Сонда журналисті соққыға жығудың жазасы бір кешірім болғаны ма? Мәселе кешірім сұрауда емес, мәселе заңдылықтардың сақталуында ғой. Осындай жағдайдың ертең тағы да қайталанбайтындығына кім кепілдік бере алады? Сондықтан барлық ақпарат құралдарының өкілдерін әріптестерімізді қолдауға шақырамын.

Ғалымжан ЕЛШІБАЙ.