ДАЛАНЫҢ АЛЫП ҚОҢЫРАУЫ

          1841 жылы 20 қазанда қазіргі Қостанай облысы Затоболск ауданында дүниеге келген Ыбырай Алтынсарин – қазақтың аса көрнекті ағартушысы, ақын, жазушы, этнограф, фольклоршы және қоғам қайраткері.

          Ы.Алтынсарин бүкіл өмірін туған халқына арнады. «Қазақ халқы өз-өзін білімге құштар екенін көрсетеді», – деп жазды.  Ол орыс пен қазақ халқының достығына сенімді қолдаушы болды. Орыстың педагог-жазушылары К.Д.Ушинскийдің, Л.Н.Толстойдың тәжірибесін пайдаланды. Оның әдеби қызметін бақылаған замандастары, оның еңбектерінің қаншалықты халықтың қажеттігіне жарайтындығын көзі тірісінде бағалаған.

          1864 жылы оның білім беру және педагогикалық қызметі басталып, ол қазақ балаларына арналған алғашқы мектепті, ал 1887 жылы ол Ырғызда қыздарға арналған мектеп-интернат ашты. 1891 жылы ұлы ағартушы қайтыс болғаннан кейін Торғайда, 1893 жылы Қостанайда, 1895 жылы Қарабұтақта және 1896 жылы Ақтөбеде әйелдер мектебін ашуға рұқсат етілді. Құжаттарға сәйкес, бұл да Ы.Алтынсариннің ізденістерінің нәтижесі екендігі дәлелденді.

          Қазақтың алғашқы педагогі алдына екі негізгі мақсатты қойды: біріншісі – мектеп ашу, балаларды оқыту және жалпы халықты ағарту; екіншісі – халықтың санасын жаңаға бейімдеу бойынша ағарту жұмысы. Ы.Алтынсарин осы екі мақсатқа жету үшін және қазақ жастарының білімді болуы үшін  барын салды. Оның хрестоматиясы әлі күнге дейін өз өзектілігін жойған жоқ.

          Ыбырай Алтынсарин қазақ жастарын оқуға, ізгілікті, мейірімді, еңбекқор, еңбекқор болуға, өз халқын сүюге, бір сөзбен айтқанда, «ер адам» құрметті атағын ақтай білуге шақырды. Ол бұл міндеттерді жастар ерте жастан дұрыс тәрбиеленген жағдайда ғана орындауға болатындығын түсінді. Сондықтан Ы.Алтынсарин осы мақсатқа өзінің оқытушылық, поэзиялық, жазушылық және аударма жұмыстарын арнады.

Ш.КАСЫМОВА, 

«Демеу» бөбекжай балабақшасының менгерушісі,

Мақтаарал ауданы.